WSTĘP
Polski system resocjalizacji nieletnich resortu edukacji obejmuje przede wszystkim młodzieżowe ośrodki wychowawcze. Są to placówki przyjmujące młodzież wyłącznie na mocy postanowień sądowych, zapewniające RESOCJALIZACJĘ oraz EDUKACJĘ w szkołach wchodzących w ich skład. MOW „Promyk” im Unii Europejskiej w Goniądzu jest jedyną placówką tego typu dla dziewcząt w Północno-Wschodniej Polsce. Zapewnia opiekę i naukę w gimnazjum specjalnym (uczennice ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym osoby z orzeczeniami o niepełnosprawności) dla 56 wychowanek w wieku 13-19 lat. W okresie dwóch lat w placówce przebywa około 86 osób. Wychowanki przybywające do Ośrodka to osoby, które mają niską motywację do nauki i wysiłku intelektualnego. Cechuje je brak wiedzy i umiejętności, niski poziom wiary w możliwość wyrwania się z kręgu osób wykluczonych społecznie i co za tym idzie, brak chęci do zmiany swojej sytuacji. Opracowany projekt ma na celu zmianę tych cech i postaw. Stawiamy tezę, iż może być to osiągnięte przez kształtowanie kluczowych kompetencji indywidualnych, społecznych, zawodowych i poznawczych istotnych dla pełnienia ról społecznych. Chcę (motywacja), potrafię (kompetencje), działam ( aktywność, wiara w siebie) - zmiana tych 3 parametrów jest celem prowadzonej przez nasz Ośrodek resocjalizacji. Chcemy to osiągnąć poprzez wsparcie procesu edukacyjnego, wprowadzenie nowatorskiego w Polsce systemu resocjalizacji opartego koncepcji „Twórczej resocjalizacji”.
ANALIZA PROBLEMÓW: oparta na danych z ewaluacji pracy z lat 2005-2010 oraz centralnego systemu kierowania Ośrodka Rozwoju Edukacji.
1. DUŻE DYSPROPORCJE WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNYCH Z ZAKRESU PODSTAWY PROGRAMOWEJ. Do szkoły przychodzą wychowanki z opóźnieniem szkolnym od 1 do 3 lat. 94 % -2009 rok, 83%- 2010 rok. Uczennice mają również bardzo zróżnicowany poziom zaległości programowych i możliwości intelektualnych- 83 % uczennic iloraz inteligencji poniżej 83 centyla - dane za 2010 rok.
2. NISKI POZIOM KOMPETENCJI EDUKACYJNYCH, w tym kluczowych w zakresie nauk przyrodniczo- matematycznych. Na podstawie badań wyników nauczania (z lat 2004-2009) stwierdzono, iż wychowanki uzyskują istotnie niższe wyniki w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Ok. 40 % istotnie niższe niż wyniki dla powiatu. W wypadku w.w. przedmiotów, oprócz bieżącego wsparcia, wymagane jest uzupełnienie wiedzy podstawowej, co z kolei jest utrudnione w systemie kształcenia klasowego (np. w klasie I są uczennice 14 i 18 letnie). W 2010 roku, z powodu istotnych zaległości programowych, nie było klasyfikowanych 12 wychowanek.
3. WYPADANIE Z SYSTEMU KSZTAŁCENIA. Ok. 69% wychowanek przychodzi do placówki w wieku 16-18 lat (raport z ewaluacji -2010 rok). Są to często uczennice klasy 1 lub 2 gimnazjum. Wychowanki te osiągają 18 lat przed ukończeniem gimnazjum ( 23 % w 2010 roku) lub kończą ten etap kształcenia w wieku 17 lat ( 34 % za 2010 rok). To powoduje, iż opuszczając placówkę, ze względu na swój wiek, mają trudności z kontynuowaniem nauki na poziomie gimnazjalnym lub zawodowym.
4. NISKI POZIOM KOMPETENCJI INDYWIDUALNYCH I SPOŁECZNYCH. Niska motywacja do nauki i wysiłku intelektualnego. Brak wiary w swoje możliwości i sukces. Niskie umiejętności społeczne, w tym szczególnie patologiczne formy rozwiązywania konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych (agresja, samookaleczenia, narkomania) - wszystkie wychowanki mają postanowienie Sądu Rodzinnego za demoralizację. Cechuje je niski poziom kluczowych kompetencji, istotnych dla pełnionych ról w dorosłym życiu.
5. BRAK SYSTEMOWEGO MODELU RESOCJALIZACJI. Ośrodki wychowawcze w Polsce nie wypracowały spójnego modelu resocjalizacji opartej na jednolitej koncepcji. Często stosuje się różnorodne, ale nie spójne metody i formy pracy, co obniża ogólny poziom jakości i efektywności wychowania. Pracownicy placówki nie mają możliwości zdobycia takiej wiedzy na studiach ponieważ większość kursów nie jest dostosowana do specyfiki pracy ośrodków, kierując je do nauczycieli ze szkół masowych.
6. NlSKI POZlOM KOMPETENCJI ZAWODOWYCH. Większość uczennic to osoby, które po opuszczeniu Ośrodka kontynują naukę na poziomie zawodowym ( 16 - 2010 rok) lub podejmują pracę, w tym sezonową (6 - dane za 2010 rok). Jednak mają niskie umiejętności zawodowe, także związane z przystosowaniem się do funkcjonowania w roli pracownika.
CELE PROJEKTU
1. Realizacja nowatorskiego, systemowego modelu resocjalizacji przez wprowadzenie dodatkowych zajęć pozalekcyjnych i psychoedukacyjnych kształtujących kompetencje kluczowe.
2. Skrócenie procesu resocjalizacji nieletnich w celu umożliwienia ukończenia danego etapu edukacji i przeciwdziałania procesowi wypadania z systemu szkolnictwa.
3. Zwiększenie zakresu i efektywności wsparcia edukacyjnego dla uczennic o specjalnych potrzebach edukacyjnych, zwłaszcza w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych.
4. Podniesienie kompetencji zawodowych wychowanek istotnych dla dalszego kształcenia
REALIZOWANE ZADANIA
ZAJĘCIA PSYCHOEDUKACYJNE : 100 godzin. Zajęcia terapeutyczno-psychologiczne, rozwijające motywację, samoocenę, komunikację, umiejętność uczenia się. Zajęcia warsztatowe. Będą uczestniczyć w nich najstarsze wychowanki, w roku, w którym opuszczają placówkę. 54 wychowanki. Zajęcia obejmą wychowanki w pierwszym okresie rekrutacji do projektu
ZAJĘCIA WYRÓWNAWCZE. 260 godzin. W grupach 2-5 osobowych, ze szczególnym uwzględnieniem przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Ogółem 46 uczennic. W tym: zajęcia wyrównawcze dla uczennic przychodzących w trakcie roku szkolnego. Uzupełnianie wiadomości programowych. Zwłaszcza dla uczennic, które były nie klasyfikowane na semestr, miały niskie wyniki nauczania z poprzednich szkół. 24 uczennice. 140 godzin. Zajęcia wyrównawcze dla uczennic przygotowujących się do promocji śródrocznych i zdawania egzaminów klasyfikacyjnych. Obejmą one wszystkie przedmioty, będą dostosowane do potrzeb uczennic. Zajęcia grupowe 2-5 dla uczennic. Obejmą 16 uczennic. 120 godzin.
ZAJĘCIA (pozalekcyjne) ROZWIJAJĄCE ZAINTERESOWANIA POZNAWCZE, KOMPETENCJE INDYWIDUALNE I SPOŁECZNE. 1040 godzin. Zajęcia artystyczne (teatr, kabaret, muzyczne, rękodzieło, plastyczne) - 400; sportowe (tenis, basen, piłka siatkowa, wędkarstwo, taneczne) - 340; poznawcze (koło fotograficzne, gazetka, ekologiczne) -200. Wolontariat - 100 godzin. Liczba godzin zależna od liczby zgłoszeń BO-ankiety wstępne. Każda wychowanka weźmie udział w co najmniej 2 zajęciach. Zajęcia te są drogą do rozwijania kompetencji społecznych (komunikacji, radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych, samooceny, współdziałania w grupie, empatii, odporności na stres), indywidualnych (pamięć, kompetencje językowe, wypowiadanie się). W ramach zajęć będą organizowane konkursy prezentujące efekty zajęć (czynnik motywacyjny). Część zajęć będzie odbywało się poza terenem placówki, razem z młodzieżą ze szkół masowych. Wychowanki będą uczestniczyły w imprezach, uroczystościach, konkursach poza terenem Ośrodka. Będą organizowane przynajmniej 2 konkursy miesięcznie. Zostaną zakupione materiały do organizacji zajęć.
SZKOLENIE DLA PRACOWNIKÓW OŚRODKA. Odbędą sie warsztaty dla wszystkich pracowników Ośrodka (nauczycieli, wychowawców, pedagoga, psychologa, terapeuty, pracowników socjalnych) - "Twórcza resocjalizacja" - Kreowanie Alternatywnej Tożsamości Nieletnich. Obejmą one wiedzę o potencjonalności osób nieprzystosowanych społecznie, szerzej o rozwijaniu i wzmacnianiu człowieka zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym, których efektem są nie tylko wykreowane ludzkie cechy tożsamościowe, lecz również określone umiejętności dzięki którym młody człowiek podejmuje twórcze działania, które w efekcie pozwalają mu na pełnienie nowych ról społecznych. Środkiem wiodącym do realizacji tego celu jest rozwój strukturalnych czynników i mechanizmów procesów twórczych nieletnich przez udział w różnorodnych zajęciach pozalekcyjnych, zgodnych z zainteresowaniami. Szkolenie obejmie aspekt teoretyczny oraz praktyczne przygotowanie do realizacji zajęć pozalekcyjnych. Dzięki niemu zostaną oni zapoznani z systemem organizacji zajęć, metodami aktywnymi, metodyką organizacji zajęć i systemem oceny ich efektywności. Zajęcia odbędą się na początku realizacji projektu, pod opieką profesora Marka Konopczyńskiego, twórcy koncepcji "Twórczej resocjalizacji".32 osoby, przewiduje się uczestnictwo każdego pracownika w 12 godzinach warsztatów, odpowiednio do realizowanych zadań, w 6 godzinach będą uczestniczyli wszyscy pracownicy.
ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE ZAWODOWE I PRZYGOTOWUJĄCE DO WYBORU ŚCIEŻKI KSZTAŁCENIA PONADGIMNAZJALNEGO. Zajęcia dla uczennic klasy II-III lub wychowanek w wieku 17-19 lat. Wybór zgodny z zainteresowaniem na podstawie oświadczenia wychowanki. W tym: DORADZTWO ZAWODOWE: 40 godzin, zajęcia grupowe, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorczości, wyboru i przygotowania ścieżki dalszego kształcenia i rozwoju zawodowego 54 uczennice. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE - 420 godzin. Obejmują one zajęcia teoretyczne i praktyczne z gastronomii lub fryzjerstwa w wymiarze rocznym 130. 54 uczennice. Na zajęciach wychowanki będą doskonaliły kompetencje z danego zawodu, ale zostaną także przygotowane do przyszłej pracy. W grupach (fryzjerstwo grupa max.10 osób, gastronomia max. 6). Program obejmuje poniższe zawody ze względu: na preferencje wychowanek (badania ankietowe); zapotrzebowanie rynku pra-cy (zwłaszcza dla kobiet); możliwość wykorzystania wyuczonych umiejętności w codziennym życiu i prowadzeniu własnego gospodarstwa domowego; możliwość sezonowej pracy (zwłaszcza w zakresie gastronomii).